Het
batig saldo over het jaar 2003 bedraagt € 7,8 miljoen
Aldus de suggestie in uw jaarverslag
over 2003
Is deze suggestie
juist?
Nee,
want in werkelijkheid is er een tekort van € 33,5
miljoen!!
Dat scheelt dus € 41,3
miljoen
Boekhoudfraude dus!
Geachte
Staten,
Voor
u als Provinciale Staten is de jaarrekening van uw provincie een belangrijk
document: hiermee legt het college van Gedeputeerde Staten rekening en
verantwoording aan u af over het gevoerde (financiële) beheer en verder is de
jaarrekening voor u een belangrijk ijkmiddel voor de betrouwbaarheid van de
begroting 2003 en de begroting 2004. Op basis van deze begrotingen beslist u
over de hoogte van de provinciale belastingen en over het wel of niet doorgaan
van belangrijke activiteiten. Ook voor de (geïnteresseerde) burgers is de
jaarrekening een belangrijk document: d.m.v. de jaarrekening legt het
provinciebestuur aan de burgers rekening en verantwoording af van het gevoerde
(financiële) beheer. Het is dus erg belangrijk dat de jaarrekening en de
begroting betrouwbare documenten zijn.
Is
de jaarrekening 2003 van Gelderland betrouwbaar? Nee!
Ik
ben geïnteresseerd in hoe gemeenten en provincies hun jaarrekeningen en
begrotingen opmaken. Van die jaarrekeningen en begrotingen klopt, zo is mijn
ervaring, in het algemeen niet veel. Ze zitten boordevol hoogst onjuiste en
inconsistente informatie en boordevol onzin-teksten. Het zijn daarom in het
algemeen hoogst onbetrouwbare documenten. Om die reden is het volstrekt
onverantwoord om op basis van deze begrotingen en jaarrekeningen gemeenten en
provincies te besturen en daarover verantwoording af te
leggen.
Ik
heb, zoals eerder de jaarrekeningen vanaf 2000 (zie mijn eerdere brieven aan u),
ook de jaarrekening 2003 van uw gemeente beoordeeld. Ook de jaarrekening 2003,
zo is mijn conclusie, heeft met een jaarrekening, laat staan met een betrouwbare
jaarrekening en dus met een betrouwbaar sturingsmiddel en met een betrouwbaar
verantwoordingsverslag, niets uitstaande. Veel hoogst onjuiste en vooral
onbetrouwbare cijfers en onzin-teksten, waarvan de meesten van u, het kan niet
anders, ongetwijfeld weinig begrepen zullen hebben. Het is uiteraard jammer van
alle moeite die aan de jaarrekening en aan het bestuderen daarvan besteed
is.
Ook
de jaarrekening 2003 van Gelderland voldoet in de verste verten niet aan de
meest elementaire eisen die je aan een jaarrekening mag stellen: op betrouwbare
wijze inzicht geven in de omvang van de baten en de lasten en het saldo daarvan,
en in de omvang en samenstelling van het vermogen en m.n. van de reserves. De
jaarrekening voldoet derhalve dus ook in de verste verten niet aan de wettelijke
eisen die gesteld worden bij het opmaken en vaststellen van de
jaarrekening.
Wat
betreft de baten en de lasten en het saldo daarvan, suggereren de rekening en de
begeleidende teksten bij uw jaarrekening dat het saldo van de baten en de lasten
(overeenkomstig wat in de rekening opgenomen is) een bedrag van € 7,8 miljoen
is. Niets is echter minder waar! Bestudering van de jaarrekening leert dat het saldo van de baten en de lasten in
werkelijkheid negatief € 33,5 miljoen is. En dat is wel iets anders!
Wat
mag u als gemeenteraad en wat mogen de burgers, belastingbetalers en andere
belanghebbenden en belangstellenden niet weten?
Het
verschil wordt op de eerste plaats veroorzaakt doordat er baten en lasten buiten de rekening zijn gelaten. De
toelichting bij de balans maakt duidelijk dat tientallen miljoenen euro's aan baten en
lasten buiten de rekening zijn gelaten. Het betreft tientallen
posten.
Omdat
dit de niet deskundige lezers - wat de meeste gemeenteraadsleden en andere
belanghebbenden en belangstellenden zullen zijn - gemakkelijk ontgaat en hen dus
gemakkelijk op het verkeerde been zet, wordt dit door de voor provincies en
gemeenten geldende wettelijke voorschriften, i.c. de zogenoemde
Comptabiliteitsvoorschriften (artikel 27), uitdrukkelijk verboden. Alle baten en alle lasten moeten in de rekening worden opgenomen. Als
dit, zoals de wet en vaste jurisprudentie uitdrukkelijk voorschrijven, gedaan
was, zou de rekening er uiteraard heel anders hebben
uitgezien.
Aan
de jaarrekening valt wel te zien dat er (delen van) baten en lasten buiten de
rekening gelaten zijn, er valt niet of nauwelijks te zien welke baten- en
lastenposten het betreft. Dat betekent dat alle baten- en lastenposten die in de
rekening opgenomen zijn, verdacht
zijn en onjuist kunnen zijn. Dat
betekent dat elke vergelijking tussen begrotingscijfers en rekeningcijfers
onmogelijk is geworden.
Als
uw rekening correct zou zijn opgemaakt, zou de rekening eindigen met het door
mij genoemde tekort van € 33,5 miljoen.
Het
bedrag van € 33,5 miljoen bereken ik op eenvoudige wijze door het saldo van het
eigen vermogen op 31.12.2002 (volgens uw jaarrekening € 358,3 miljoen) af te
trekken van het saldo van het eigen vermogen op 31.12.2003 (volgens uw
jaarrekening € 324,8 miljoen). Het verschil (i.c. € 33,5 miljoen) is namelijk,
hoe je het ook keert of wendt, per definitie gelijk aan het (negatieve) saldo
van de (= alle) baten en de
lasten.
Wanneer
alle baten en lasten in de rekening zouden zijn opgenomen, zou deze dus
geëindigd zijn met een tekort van € 33,5 miljoen. Dit uiteraard wel onder de
veronderstelling dat alle baten en lasten en het eigen vermogen in begin- en
eindbalans juist bepaald en weergegeven zijn.
Aan
de jaarrekeningen van de meeste gemeenten en provincies en ook aan die van
Gelderland valt echter te ontlenen dat veel baten en lasten en het eigen
vermogen volstrekt onjuist bepaald en dus onjuist weergegeven
zijn.
Aan
uw jaarrekening is (ten minste) te ontlenen dat:
- een (onbekend) bedrag van de vaste activa in
plaats van aan de debetzijde van de balans te zijn opgenomen, op één van de
posten van de creditzijde van de balans, in dit geval het eigen vermogen, is
afgetrokken. Hierdoor worden de vaste activa en uiteraard ook het eigen
vermogen, i.c. de reserves, voor een te laag en dus verkeerd bedrag weergegeven.
Zo werden nog in 2003 investeringen tot een bedrag van € 36,2 miljoen ten
onrechte in mindering van het eigen vermogen gebracht. Omdat op deze vaste
activa niet wordt afgeschreven, ontbreekt een (onbekend) bedrag aan
afschrijvingslasten in de rekening, waardoor de kosten van veel activiteiten te
laag weergegeven worden.
- de rentelasten met een bedrag van € 16,8
miljoen te hoog zijn weergegeven, omdat er voor dit bedrag in de rekening
fictieve rentelasten zijn opgenomen terzake van niet bestaande
schulden.
- onder het eigen vermogen verschillende
bedragen voorkomen die in het geheel geen reserves zijn, maar verplichtingen.
Hierdoor wordt het eigen vermogen, i.c. de reserves, te hoog en dus verkeerd
voorgesteld. Hierdoor worden ook de baten en de lasten die met deze "reserves"
samenhangen, geheel verkeerd in de rekening weergegeven. Ten minste geldt dit
voor de nog niet bestede geoormerkte rijkssubsidies en diverse
tariefsegalisatierekeningen.
- onder de voorzieningen ten minste een
voorziening uit hoofde van pensioen- en wachtgeldverplichtingen jegens
(oud-)wethouders ontbreekt. Hierdoor wordt het eigen vermogen, i.c. de reserves,
te hoog en dus verkeerd voorgesteld.
- onder de verplichtingen (i.c. voorzieningen
en schulden) de verplichtingen uit hoofde van wachtgelden, vakantiegeld en
vakantiedagen ontbreken.
- onder de verplichtingen (i.c. voorzieningen
en schulden) verplichtingen uit hoofde van rentebetalingen
ontbreken.
Omdat
uw jaarrekening veel belangrijke en wettelijk voorgeschreven (!) toelichtingen
op de reserves en op de voorzieningen mist (alleen al om deze reden voldoet de
jaarrekening niet aan de geldende wettelijke voorschriften, i.c. de
Comptabiliteitsvoorschriften), ontbreekt voldoende mogelijkheid nader te
onderzoeken hoe hard het "reservekarakter" van de als reserves gepresenteerde
bedragen c.q. "voorzieningkarakter" van de als zodanig gepresenteerde
voorzieningen is.
Door
deze tekortkomingen in de presentatie van de vaste activa, de verplichtingen en
het eigen vermogen stelt de jaarrekening ook niet in staat door
vermogensvergelijking het werkelijke saldo van de baten en lasten af te lezen.
Kortom, aan de jaarrekening is wèl te ontlenen dat het saldo van de baten en de
lasten niet het gesuggereerde bedrag
van € 7,8 miljoen is, maar stelt overigens niet in staat te zien wat dan het
saldo van de baten en de lasten wèl is.
Kortom,
de jaarrekening van Gelderland stelt
volstrekt niet in staat om een oordeel, laat staan een verantwoord oordeel, te
vormen over de financiële positie en over de baten en de lasten en het saldo
daarvan. En daar ging het toch in eerste instantie om! De jaarrekening voldoet
alleen daarom al niet aan belangrijke wettelijke voorschriften. Dat betekent dat
de jaarrekening totaal ongeschikt is als sturings- en verantwoordingsinstrument.
Dat betekent dat u bijvoorbeeld de geïnteresseerde burger, maar, naar ik
aanneem, ook uzelf, belangrijke informatie onthoudt, informatie waar de burger
en uzelf wel degelijk recht op hebben!
Ik
denk dat u ervan uit kunt gaan dat ook uw begroting 2004 op dezelfde wijze als
de jaarrekening is opgemaakt en dat u die dus, net zoals uw jaarrekening, maar
beter meteen bij het oud papier kunt wegdoen. Wat heb je aan 100-en pagina's
volstrekt onbetrouwbare informatie?
Het
is volstrekt onverantwoord om met behulp van dit soort begrotingen een provincie
te besturen.
Voor
u als provinciebestuur hebben bovenstaande constateringen nog een extra
bijzonderheid. U kunt ervan uit gaan dat ook de jaarrekeningen en begrotingen
van de (meeste) gemeenten in uw provincie, op dezelfde wijze zoals bij u, een
volstrekt verkeerd beeld geven van de reserves en van (het saldo van) de baten
en de lasten. Deze begrotingen en jaarrekeningen zijn dus totaal ongeschikt voor
de provincie (i.c. het college van Gedeputeerde Staten) om financieel toezicht
op deze gemeenten uit te oefenen.
Ik
denk dat er alle aanleiding is dat u de jaarrekening (en de genoemde
begrotingen) volledig laat overmaken en dat de burgers en uzelf een jaarrekening
krijgen die wèl betrouwbaar is.
Ten
minste heeft de belangstellende burger, maar ook uzelf, recht op een antwoord op
de volgende vragen:
- Wat is het werkelijke saldo van de baten en
lasten over 2003?
- Wat is de werkelijke omvang van de reserves
einde 2003?
In
Vrij Nederland van 2 maart 2002 werd
onder de titel Gemeenten verbergen
miljarden een overzicht gepubliceerd van de door de 30 grote gemeenten in
hun jaarrekeningen 2000 verzwegen miljarden. De 30 grote gemeenten verzwegen
ruim ƒ 3,8 miljard. In De Telegraaf
van 6 juli 2002 las u Gemeenten
verbloemen eigen financiële situatie. Honderden miljoenen buiten boekhoudingen
gehouden. Gelderland hoort daar dus ook bij.
De
winst-en-verliesrekening over 2000 sloot met een saldo van € 2,0 miljoen. Het
werkelijke saldo was € 138,8 miljoen. Er werd dus € 136,8 miljoen
verzwegen.
De
winst-en-verliesrekening over 2001 sloot met een saldo van € 8,3 miljoen. Het
werkelijke saldo was € 108,3 miljoen. Er werd dus € 100,0 miljoen
verzwegen.
De
winst-en-verliesrekening over 2002 sloot met een saldo van € 13,2 miljoen. Het
werkelijke saldo was € 129,6 miljoen. Er werd dus € 116,4 miljoen
verzwegen.
De
winst-en-verliesrekening over 2003 sluit met een saldo van € 7,8 miljoen. Het
werkelijke saldo is € 33,5 miljoen. Er werd dus € 41,3 miljoen
verzwegen.
Daarmee
bedraagt de boekhoudfraude over die jaren (per saldo) circa € 310
miljoen.
Uw
reactie te vernemen stel ik op prijs.
Met
vriendelijke groet en hoogachting,
L.W.
Verhoef