Dossier: Goeree-Overflakkee
Dossier: Goederede
Dossier: Middelharnis
Dossier: Oostflakkee
drs. L.W. Verhoef
registeraccountant
Kersengaard 13
3962 JR Wijk bij Duurstede

Wijk bij Duurstede, 19 september 2013

De gemeenteraad van
gemeente Goeree-Overflakkee
Postbus 1
3240 AA Middelharnis

Betreft: Jaarrekeningen 2012 van (voormalige) gemeenten
            Dirksland, Goedereede, Middelharnis en Oostflakkee

Geachte Raad,

Voor u als gemeenteraad is de jaarrekening van uw gemeente een belangrijk document: hiermee legt het college van burgemeester en wethouders rekening en verantwoording aan u af over het gevoerde (financiële) beheer en verder is de jaarrekening voor u een belangrijk toetsingsmiddel voor de betrouwbaarheid van de begrotingen. Op basis van deze jaarrekeningen en begrotingen beslist u over de hoogte van de gemeentelijke belastingen en over het wel of niet doorgaan van belangrijke activiteiten. Ook voor de (geïnteresseerde) burgers is de jaarrekening een belangrijk document: d.m.v. de jaarrekening legt het gemeentebestuur al dan niet met uw instemming aan de burgers rekening en verantwoording af over de besteding van de belastinggelden en het gevoerde (financiële) beheer. Het is dus erg belangrijk dat de jaarrekening en de begroting betrouwbaar zijn.
Ik doe al enige jaren onderzoek naar jaarrekeningen van gemeenten en provincies. Mijn conclusie is dat de jaarrekeningen van veel gemeenten en provincies onbetrouwbaar en dus misleidend zijn. Ondanks de goedkeurende accountantsverklaringen daarbij die het tegendeel beweren.
Veelal geldt dat voor de presentatie van de baten en de lasten en het saldo daarvan. Het geldt veelal ook voor de presentatie van de financiële positie.
Het geldt ook voor de jaarrekeningen 2012 van de (voormalige) gemeenten Dirksland, Goedereede, Middelharnis en Oostflakkee.

De rekening van baten en lasten over 2012 van Dirksland sluit met een voordelig saldo van opbrengsten en kosten van € 0,2 miljoen. In werkelijkheid leed de gemeente een verlies van € 1,5 miljoen (berekening). Er wordt dus € 1,7 miljoen verzwegen.
De rekening van baten en lasten over 2012 van Goedereede sluit met een voordelig saldo van opbrengsten en kosten van € 0,8 miljoen. In werkelijkheid leed de gemeente een verlies van € 0,6 miljoen (berekening). Er wordt dus € 1,4 miljoen verzwegen.
De rekening van baten en lasten over 2012 van Middelharnis sluit met een nadelig saldo van opbrengsten en kosten van € 1,3 miljoen. In werkelijkheid leed de gemeente een verlies van € 4,3 miljoen (berekening). Er wordt dus € 3,0 miljoen verzwegen.
De rekening van baten en lasten over 2012 van Oostflakkee sluit met een nadelig saldo van opbrengsten en kosten van € 0,5 miljoen. In werkelijkheid leed de gemeente een verlies van € 2,1 miljoen (berekening). Er wordt dus € 1,6 miljoen verzwegen.
Samenvattend:
Over 2012 werd door de vier gemeenten gezamenlijk een nadelig saldo gepresenteerd van € 0,8 miljoen. In werkelijkheid was er een nadelig saldo van € 8,5 miljoen. Een verschil van € 7,7 miljoen.

En al eerder:
Dirksland
De rekening van baten en lasten over 2005 sloot met een voordelig saldo van € 0,6 miljoen. Het werkelijke voordelig saldo was € 1,0 miljoen. Er werd dus € 0,4 miljoen verzwegen.
De rekening van baten en lasten over 2006 sloot met een voordelig saldo van € 0,4 miljoen. Het werkelijke voordelig saldo was € 0,8 miljoen. Er werd dus € 0,4 miljoen verzwegen.
De rekening van baten en lasten over 2007 sloot met een voordelig saldo van € 0,2 miljoen. Het werkelijke voordelig saldo was € 0,5 miljoen. Er werd dus € 0,3 miljoen verzwegen.
De rekening van baten en lasten over 2008 sloot met een voordelig saldo van € 0,4 miljoen. Het werkelijke voordelig saldo was € 0,6 miljoen. Er werd dus € 0,2 miljoen verzwegen.
De rekening van baten en lasten over 2009 sloot met een voordelig saldo van € 0,3 miljoen. Het werkelijke voordelig saldo was € 1,0 miljoen. Er werd dus € 0,7 miljoen verzwegen.
De rekening van baten en lasten over 2010 sloot met een nadelig saldo van € 0,3 miljoen. Het werkelijke saldo was nadelig € 0,3 miljoen.
De rekening van baten en lasten over 2011 sloot met een voordelig saldo van € 0,1 miljoen. Het werkelijke saldo was voordelig € 0,3 miljoen. Er werd dus € 0,2 miljoen verzwegen.
Opvallend:
Over de afgelopen drie jaar (periode 2010-2012) werd een saldo van opbrengsten en kosten gepresenteerd van € 0,0 miljoen. In werkelijkheid leed de gemeente in deze periode een verlies van € 1,5 miljoen. Een verschil van € 1,5 miljoen.
Goedereede
De rekening van baten en lasten over 2005 sloot met een voordelig saldo van € 0,6 miljoen. Het werkelijke voordelig saldo was € 0,8 miljoen. Er werd dus € 0,2 miljoen verzwegen.
De rekening van baten en lasten over 2006 sloot met een voordelig saldo van € 0,6 miljoen. Het werkelijke voordelig saldo was € 1,6 miljoen. Er werd dus € 1,0 miljoen verzwegen.
De rekening van baten en lasten over 2007 sloot met een voordelig saldo van € 1,2 miljoen. Het werkelijke voordelig saldo was € 1,3 miljoen. Er werd dus € 0,1 miljoen verzwegen.
De rekening van baten en lasten over 2008 sloot met een voordelig saldo van € 2,2 miljoen. Het werkelijke voordelig saldo was € 2,5 miljoen. Er werd dus € 0,3 miljoen verzwegen.
De rekening van baten en lasten over 2009 sloot met een voordelig saldo van € 0,8 miljoen. In werkelijkheid was het voordelig saldo € 0,1 miljoen. Er werd dus € 0,7 miljoen verzwegen.
De rekening van baten en lasten over 2010 sloot met een voordelig saldo van € 0,4 miljoen. Het werkelijke saldo was nadelig € 0,1 miljoen. Er werd dus € 0,5 miljoen verzwegen.
De rekening van baten en lasten over 2011 sloot met een voordelig saldo van € 0,5 miljoen. Het werkelijke saldo was voordelig € 0,6 miljoen. Er werd dus € 0,1 miljoen verzwegen.
Opvallend:
Over de afgelopen drie jaar (periode 2010-2012) werd een voordelig saldo van opbrengsten en kosten gepresenteerd van € 1,7 miljoen. In werkelijkheid was er een nadelig saldo van € 0,1 miljoen. Een verschil van € 1,8 miljoen.
Middelharnis
De rekening van baten en lasten over 2005 sloot met een voordelig saldo van € 0,7 miljoen. Het werkelijke saldo was € 0,4 miljoen. Er werd dus € 0,3 miljoen verzwegen.
De rekening van baten en lasten over 2006 sloot met een voordelig saldo van € 1,0 miljoen. Het werkelijke saldo was € 0,4 miljoen. Er werd dus € 0,6 miljoen verzwegen.
De rekening van baten en lasten over 2007 sloot met een voordelig saldo van € 0,8 miljoen. Het werkelijke saldo was € 0,5 miljoen. Er werd dus € 0,3 miljoen verzwegen.
De rekening van baten en lasten over 2008 sloot met een voordelig saldo van € 1,7 miljoen. In werkelijkheid hield de gemeente € 0,2 miljoen over. Er werd dus € 1,5 miljoen verzwegen.
De rekening van baten en lasten over 2009 sloot met een nadelig saldo van € 0,4 miljoen. In werkelijkheid leed de gemeente een verlies van € 0,6 miljoen. Er werd dus € 0,2 miljoen verzwegen.
De rekening van baten en lasten over 2010 sloot met een voordelig saldo van € 0,6 miljoen. In werkelijkheid leed de gemeente een verlies van € 1,2 miljoen. Er werd dus € 1,8 miljoen verzwegen.
De rekening van baten en lasten over 2011 sloot met een voordelig saldo van € 0,9 miljoen. In werkelijkheid leed de gemeente een verlies van € 0,2 miljoen. Er werd dus € 1,1 miljoen verzwegen.
Opvallend:
Over de afgelopen drie jaar (periode 2010-2012) werd een voordelig saldo van opbrengsten en kosten gepresenteerd van € 0,2 miljoen. In werkelijkheid leed de gemeente in deze periode een verlies van € 5,7 miljoen. Een verschil van € 5,9 miljoen.
Oostflakkee
De rekening van baten en lasten over 2004 sloot met een saldo van € 0,0 miljoen. Het werkelijke saldo was voordelig € 0,3 miljoen. Er werd dus € 0,3 miljoen verzwegen.
De rekening van baten en lasten over 2005 sloot met een voordelig saldo van € 0,2 miljoen. Het werkelijke saldo was nadelig € 0,9 miljoen. Er werd dus € 1,1 miljoen verzwegen.
De rekening van baten en lasten over 2006 sloot met een nadelig saldo van € 0,1 miljoen. Het werkelijke saldo was nadelig € 0,4 miljoen. Er werd dus € 0,3 miljoen verzwegen.
De rekening van baten en lasten over 2007 sloot met een voordelig saldo van € 0,5 miljoen. Het werkelijke voordelig saldo was € 0,3 miljoen. Er werd dus € 0,2 miljoen verzwegen.
De rekening van baten en lasten over 2008 sloot met een voordelig saldo van € 0,8 miljoen. Het werkelijke voordelig saldo was € 0,4 miljoen. Er werd dus € 0,4 miljoen verzwegen.
De rekening van baten en lasten over 2009 sloot met een nadelig saldo van € 0,1 miljoen. In werkelijkheid was er een voordelig saldo van € 2,2 miljoen. Er werd dus € 2,3 miljoen verzwegen.
De rekening van baten en lasten over 2010 sloot met een nadelig saldo van € 0,4 miljoen. In werkelijkheid leed de gemeente een verlies van € 0,9 miljoen. Er wordt dus € 0,5 miljoen verzwegen.
De rekening van baten en lasten over 2011 sloot met een voordelig saldo van € 0,4 miljoen. Het werkelijke saldo was € 0,0 miljoen. Er werd dus € 0,4 miljoen verzwegen.
Opvallend:
Over de afgelopen drie jaar (periode 2010-2012) werd een nadelig saldo van opbrengsten en kosten gepresenteerd van € 0,5 miljoen. In werkelijkheid leed de gemeente in deze periode een verlies van € 3,0 miljoen. Een verschil van € 2,5 miljoen.

Samenvattend:
Over de afgelopen drie jaar (periode 2010-2012) werd door de vier gemeenten gezamenlijk een voordelig saldo van opbrengsten en kosten gepresenteerd van € 1,4 miljoen. In werkelijkheid was er een nadelig saldo van € 10,3 miljoen. Een verschil van € 11,7 miljoen.

Bovenstaande cijfers krijgen reliëf als men bedenkt dat de opbrengst van de Onroerendezaakbelasting van de vier gemeenten tezamen in 2012 een bedrag was van € 6,8 miljoen.

Ook de weergave van de financiële positie is in de vier jaarrekeningen verre van juist. In de balans bijvoorbeeld komen onder de verplichtingen bedragen voor die in het geheel geen verplichtingen zijn, en anderzijds ontbreken wèl bestaande verplichtingen. Het betekent ook dat de hiermee samenhangende kosten (zoals personeelskosten, verschillende onderhoudskosten) verkeerd in de rekening zijn opgenomen. Aan de jaarrekening zelf is dus wèl te ontlenen dat het saldo van de baten en de lasten niet de gesuggereerde bedragen van respectievelijk € 0,2 miljoen, € 0,8 miljoen, € 1,3 miljoen en € 0,5 miljoen zijn, maar stellen niet in staat te zien wat dan het saldo van de baten en de lasten wèl is.

Wat als saldo van baten en lasten wordt gepresenteerd, is niet het werkelijke saldo, verschillende baten en lasten worden verkeerd gepresenteerd, en wat als financiële positie wordt gepresenteerd, is niet de werkelijke financiële positie. Dat betekent dat de jaarrekeningen totaal onbruikbaar zijn als verantwoordings- en sturingsinstrument en dus alleen maar bruikbaar zijn in de openhaard.

In de jaarrekeningen en jaarverslagen 2012 komt ook heel veel onzin voor, bijvoorbeeld waar het gaat over reserves, over voorzieningen, over een "resultaat voor bestemming" en een "resultaat na bestemming" (er is maar één resultaat en dat is het resultaat, i.c. het saldo van de baten en de lasten), over zoiets als een "programmarekening" (zoiets heet in gangbaar Nederlands een rekening van baten en lasten of een winst-en-verliesrekening), over paragrafen die geen paragrafen zijn, over zoiets als "weerstandsvermogen" en "weerstandscapaciteit" met zelfs een berekening van de nonsens, over iets als "arbeidskostengerelateerde verplichtingen", over "uitzettingen" met een of andere "rentetypische looptijd", over treasury, over een of ander niet relevant "EMU-saldo", over iets als "investeringen met een economisch nut" en "investeringen met een maatschappelijk nut", en een onzinnige bijlage over zoiets als "SISA". Dit soort onzin zet alleen maar de lezer op het verkeerde been en leidt af van waar het werkelijk over zou moeten gaan.
Overigens adviseer ik u sterk tot het opheffen van alle reserves, deze samen te voegen tot één Algemene reserve, en alle baten en alle lasten op te nemen in waar ze thuishoren, namelijk in de begroting respectievelijk in de rekening van baten en lasten. Dat zal het inzicht in waar het echt over moet gaan, aanmerkelijk verbeteren.

U leest er heel veel meer over op de website www.leoverhoef.nl, te beginnen met: "Boekhoudfraude bij gemeenten en provincies schering en inslag". Op de website treft u mijn bevindingen over de jaarrekeningen van Dirksland, Goedereede, Middelharnis en Oostflakkee aan in de lijst "Uw gemeente en provincie". Deze brief en mijn eerdere correspondentie met u als gemeenteraad/-raden over de misleidende jaarrekeningen treft u aan in "Dossier: Goeree-Overflakkee", respectievelijk de "Dossiers" van de andere gemeenten.

Volgens BBV artikel 3 moeten de jaarstukken met name voor gemeenteraadsleden goed te begrijpen zijn. U kunt het beste zelf beoordelen of aan deze eis is voldaan. Volgens uw accountant heeft u hem gezegd dat u het allemaal prima begrijpt. Hoe kan hij anders beweren dat u de jaarrekening goed begrijpt?

Graag was ik u van dienst.

Met vriendelijke groet en hoogachting,

L.W. Verhoef