registeraccountant
Kersengaard
13
3962
JR Wijk bij Duurstede
Wijk
bij Duurstede,
21 juli 2004
Gemeenteraad
van
Gemeente
Gouda
Postbus
1086
2800
BB Gouda
Betreft: Jaarrekening 2003
Het
nadelig saldo over het jaar 2003 bedraagt € 5,2 miljoen
Aldus de suggestie in uw jaarverslag
over 2003
Is deze suggestie
juist?
Nee, want het tekort is in werkelijkheid € 53,2
miljoen
Dat scheelt dus € 48,0
miljoen
Boekhoudfraude dus
Alweer!
Geachte
Raad,
Voor
u als gemeenteraad is de jaarrekening van uw gemeente een belangrijk document:
hiermee legt het college van burgemeester en wethouders rekening en
verantwoording aan u af over het gevoerde (financiële) beheer en verder is de
jaarrekening voor u een belangrijk ijkmiddel voor de betrouwbaarheid van de
begroting 2003 en de begroting 2004. Op basis van deze begrotingen beslist u
over de hoogte van de gemeentelijke belastingen en over het wel of niet doorgaan
van belangrijke activiteiten. Ook voor de (geïnteresseerde) burgers is de
jaarrekening een belangrijk document: d.m.v. de jaarrekening legt het
gemeentebestuur al dan niet met uw goedkeuring aan de burgers rekening en
verantwoording af van het gevoerde (financiële) beheer. Het is dus erg
belangrijk dat de jaarrekening en de begroting betrouwbare documenten
zijn.
Is
de jaarrekening 2003 van Gouda betrouwbaar? Nee!
Ik
ben geïnteresseerd in hoe gemeenten en provincies hun jaarrekeningen en
begrotingen opmaken. Van die jaarrekeningen en begrotingen klopt, zo is mijn
ervaring, in het algemeen niet veel. Ze zitten boordevol hoogst onjuiste en
inconsistente informatie en boordevol onzin-teksten. Het zijn daarom in het
algemeen hoogst onbetrouwbare documenten. Om die reden is het volstrekt
onverantwoord om op basis van deze begrotingen en jaarrekeningen gemeenten en
provincies te besturen en daarover verantwoording af te
leggen.
Ik
heb, zoals eerdere jaarrekeningen (zie mijn eerdere brieven aan u), ook de
jaarrekening 2003 van uw gemeente beoordeeld. Ook de jaarrekening 2003, zo is
mijn conclusie, heeft met een jaarrekening, laat staan met een betrouwbare
jaarrekening en dus met een betrouwbaar sturingsmiddel en met een betrouwbaar
verantwoordingsverslag, niets uitstaande. Veel hoogst onjuiste en vooral
onbetrouwbare cijfers, waarvan de meesten van u, het kan niet anders,
ongetwijfeld weinig begrepen zullen hebben. Het is uiteraard jammer van alle
moeite die aan de jaarrekening en aan het bestuderen daarvan besteed
is.
Ook
de jaarrekening 2003 van Gouda voldoet in de verste verten niet aan de meest
elementaire eisen die je aan een jaarrekening mag stellen: op betrouwbare wijze
inzicht geven in de omvang van de baten en de lasten en het saldo daarvan, en in
de omvang en samenstelling van het vermogen en m.n. van de reserves. De
jaarrekening voldoet derhalve dus ook in de verste verten niet aan de wettelijke
eisen die gesteld worden bij het opmaken en vaststellen van de
jaarrekening.
Wat
betreft de baten en de lasten en het saldo daarvan, suggereren de rekening en de
begeleidende teksten bij uw jaarrekening dat het saldo van de baten en de lasten
(overeenkomstig wat in de rekening opgenomen is) een tekort van € 5,2 miljoen
is. Niets is echter minder waar! Bestudering van de jaarrekening leert dat het saldo van de baten en de lasten in
werkelijkheid een tekort van € 53,2 miljoen is. En dat is wel iets anders!
Wat
mag u als gemeenteraad en wat mogen de burgers, belastingbetalers en andere
belanghebbenden en belangstellenden niet weten?
Het
verschil wordt op de eerste plaats veroorzaakt doordat er baten en lasten buiten de rekening zijn gelaten. Het
gaat om tientallen miljoenen euro's.
Het betreft diverse posten. Omdat dit de niet deskundige lezers - wat de meeste
gemeenteraads- c.q. statenleden en andere belanghebbenden en belangstellenden
zullen zijn - gemakkelijk ontgaat en hen dus gemakkelijk op het verkeerde been
zet, wordt dit door de voor provincies en gemeenten geldende wettelijke
voorschriften, i.c. de zogenoemde Comptabiliteitsvoorschriften (artikel 27),
uitdrukkelijk verboden. Alle baten
en alle lasten moeten in de rekening worden opgenomen. Als
dit, zoals de wet en vaste jurisprudentie uitdrukkelijk voorschrijven, gedaan
was, zou de rekening er uiteraard heel anders hebben
uitgezien.
Aan
de jaarrekening valt wel te zien dat er (delen van) baten en lasten buiten de
rekening gelaten zijn, er valt niet of nauwelijks te zien welke baten- en
lastenposten het betreft. Dat betekent dat alle baten- en lastenposten die in de
rekening opgenomen zijn, verdacht
zijn en onjuist kunnen zijn. Dat
betekent dat elke vergelijking tussen begrotingscijfers en rekeningcijfers
onmogelijk is geworden.
Als
uw rekening correct zou zijn opgemaakt, zou de rekening eindigen met het door
mij genoemde tekort van € 53,2 miljoen.
Het
bedrag van € 53,2 miljoen bereken ik door het saldo van het eigen vermogen op
31.12.2002 (volgens uw jaarrekening € 170,2 miljoen, na correctie voor volgens
de jaarrekening ten onrechte onder de reserves opgenomen verplichtingen van €
19,8 miljoen derhalve € 150,4 miljoen) af te trekken van het saldo van het eigen
vermogen op 31.12.2003 (volgens uw jaarrekening € 97,2 miljoen). Het verschil
(i.c. nadelig € 53,2 miljoen) is namelijk, hoe je het ook keert of wendt, per
definitie gelijk aan het saldo van de (= alle) baten en de
lasten.
Wanneer
alle baten en lasten in de rekening zouden zijn opgenomen, zou deze dus
geëindigd zijn met een nadelig saldo van € 53,2 miljoen. Dit uiteraard wel onder
de veronderstelling dat alle baten en lasten en het eigen vermogen in begin- en
eindbalans juist bepaald en weergegeven zijn. Echter, aan de jaarrekeningen van
de meeste gemeenten en provincies en ook aan die van Gouda valt te ontlenen dat
veel baten en lasten en het eigen vermogen volstrekt onjuist bepaald en dus
onjuist weergegeven zijn.
Aan
uw jaarrekening is (ten minste) te ontlenen dat:
- een (onbekend) bedrag van de vaste activa in
plaats van aan de debetzijde van de balans te zijn opgenomen, op één van de
posten van de creditzijde van de balans, in dit geval het eigen vermogen, is
afgetrokken. Hierdoor worden de vaste activa en uiteraard ook het eigen
vermogen, i.c. de reserves, voor een te laag en dus verkeerd bedrag weergegeven.
Omdat op deze vaste activa niet wordt afgeschreven, ontbreekt een (onbekend)
bedrag aan afschrijvingslasten in de rekening, waardoor de kosten van veel
activiteiten te laag weergegeven worden.
- de rentelasten met een bedrag van € 13.000 te
hoog zijn weergegeven, omdat er voor dit bedrag in de rekening fictieve
rentelasten zijn opgenomen terzake van niet bestaande
schulden.
- onder het eigen vermogen verschillende
bedragen voorkomen die in het geheel geen reserves zijn, maar verplichtingen.
Hierdoor wordt het eigen vermogen, i.c. de reserves, te hoog en dus verkeerd
voorgesteld. Hierdoor worden ook de baten en de lasten die met deze "reserves"
samenhangen, geheel verkeerd in de rekening weergegeven. Dit betreft diverse
tariefegalisatierekeningen.
- onder de voorzieningen verschillende posten
voorkomen die geheel of ten dele in het geheel geen verplichtingen
representeren. Hierdoor wordt het eigen vermogen, i.c. de reserves, te laag en
dus verkeerd voorgesteld. Hierdoor worden ook de lasten die met deze
"voorzieningen" samenhangen, geheel verkeerd in de rekening weergegeven. Ten
minste geldt dit voor diverse kostenegalisatierekeningen.
- onder de voorzieningen ten minste een
voorziening uit hoofde van pensioen- en wachtgeldverplichtingen jegens
(oud-)wethouders ontbreekt. Hierdoor wordt het eigen vermogen, i.c. de reserves,
te hoog en dus verkeerd voorgesteld.
- onder de verplichtingen (i.c. voorzieningen
en schulden) de verplichtingen uit hoofde van vakantiegeld en vakantiedagen
ontbreken.
Door
deze tekortkomingen in de presentatie van de vaste activa, de verplichtingen en
het eigen vermogen stelt de jaarrekening ook niet in staat door
vermogensvergelijking het werkelijke saldo van de baten en lasten af te lezen.
Kortom, aan de jaarrekening is wèl te ontlenen dat het saldo van de baten en de
lasten niet het gesuggereerde tekort
van € 5,2 miljoen is, maar stelt overigens niet in staat te zien wat dan het
saldo van de baten en de lasten wèl is.
Kortom,
de jaarrekening van Gouda stelt volstrekt
niet in staat om een oordeel, laat staan een verantwoord oordeel, te vormen over
de financiële positie en over de baten en de lasten en het saldo daarvan. En
daar ging het toch in eerste instantie om! De jaarrekening voldoet alleen daarom
al niet aan belangrijke wettelijke voorschriften. Dat betekent dat de
jaarrekening totaal ongeschikt is als sturings- en verantwoordingsinstrument.
Dat betekent dat u bijvoorbeeld de geïnteresseerde burger, maar, naar ik
aanneem, ook uzelf, belangrijke informatie onthoudt, informatie waar de burger
en uzelf wel degelijk recht op hebben!
Ik
denk dat u ervan uit kunt gaan dat ook uw begroting 2004 op dezelfde wijze als
de jaarrekening is opgemaakt en dat u die dus, net zoals uw jaarrekening, maar
beter meteen bij het oud papier kunt wegdoen. Wat heb je aan 100-en pagina's
volstrekt onbetrouwbare informatie? Het is volstrekt onverantwoord om met behulp
van dit soort begrotingen een gemeente te besturen.
Ik
denk dat er alle aanleiding is dat u de jaarrekening (en de genoemde
begrotingen) volledig laat overmaken en dat de burgers en uzelf een jaarrekening
krijgen die wèl betrouwbaar is.
Ten
minste heeft de belangstellende burger, maar ook uzelf, recht op een antwoord op
de volgende vragen:
- Wat is de werkelijke omvang van de baten en
de lasten in 2003?
- Wat is het werkelijke saldo van de baten en
lasten over 2003?
- Wat is de werkelijke omvang van de reserves
einde 2003?
In
Vrij Nederland van 2 maart 2002 werd
onder de titel Gemeenten verbergen
miljarden een overzicht gepubliceerd van de door de 30 grote gemeenten in
hun jaarrekeningen 2000 verzwegen miljarden. De 30 grote gemeenten verzwegen
ruim ƒ 3,8 miljard. In De Telegraaf
van 6 juli 2002 las u Gemeenten
verbloemen eigen financiële situatie. Honderden miljoenen buiten boekhoudingen
gehouden. Gouda hoort daar dus ook bij.
De
winst-en-verliesrekening over 2002 sloot met een nadelig saldo van € 8,0
miljoen. Het werkelijke nadelig saldo was € 37,7 miljoen. Er werd dus € 29,7
miljoen verzwegen.
De
winst-en-verliesrekening over 2003 sluit met een nadelig saldo van € 5,2
miljoen. Het werkelijke tekort is € 53,2 miljoen. Er werd dus € 48,0 miljoen
verzwegen.
Daarmee
is de boekhoudfraude over die jaren opgelopen naar circa € 78
miljoen.
Opvallend
is dat uw accountant met zijn goedkeurende verklaring bij de jaarrekening 2003,
waaruit blijkt dat de vermogenspositie in de jaarrekening 2002 verkeerd was
voorgesteld, volledig erkent dat zijn goedkeurende verklaring bij de
jaarrekening 2002 niet terecht was.
Uw
reactie te vernemen stel ik op prijs.
Met
vriendelijke groet en hoogachting,
L.W.
Verhoef