Dossier: Haaksbergen
drs. L.W. Verhoef
registeraccountant

Kersengaard 13

3962 JR Wijk bij Duurstede


Wijk bij Duurstede,
10 september 2003

Gemeenteraad van
Gemeente Haaksbergen

Postbus 102

7480 AC Haaksbergen


Betreft: Jaarrekening 2002

Het batig saldo over het jaar 2001 bedraagt € 0,9 miljoen

Het batig saldo over het jaar 2002 bedraagt € 3,9 miljoen

Aldus de suggestie in uw jaarrekeningen over 2001 en 2002
Is deze suggestie juist?

Nee, want het saldo over 2001 is in werkelijkheid € 1,2 miljoen!!
Nee, want het saldo over 2002 is in werkelijkheid € 4,3 miljoen!!
Dat scheelt dus bij elkaar € 0,7 miljoen

Geachte Raad,


Voor u als gemeenteraad is de jaarrekening van uw gemeente een belangrijk document: hiermee legt het college van burgemeester en wethouders rekening en verantwoording aan u af over het gevoerde (financiële) beheer en verder is de jaarrekening voor u een belangrijk ijkmiddel voor de betrouwbaarheid van de begrotingen 2002 en 2003 en binnenkort de begroting 2004. Op basis van deze begrotingen beslist u over de hoogte van de gemeentelijke belastingen en over het wel of niet doorgaan van belangrijke activiteiten. Ook voor de (geïnteresseerde) burgers is de jaarrekening een belangrijk document: d.m.v. de jaarrekening legt het gemeentebestuur aan de burgers rekening en verantwoording af van het gevoerde (financiële) beheer. Het is dus erg belangrijk dat de jaarrekening en de begroting betrouwbare documenten zijn.

Zijn de jaarrekeningen 2001 en 2002 van Haaksbergen betrouwbaar? Nee!


Ik ben geïnteresseerd in hoe gemeenten en provincies hun jaarrekeningen en begrotingen opmaken. Van die jaarrekeningen en begrotingen klopt, zo is mijn ervaring, in het algemeen niet veel. Ze zitten boordevol hoogst onjuiste en inconsistente informatie en boordevol onzin-teksten. Het zijn daarom in het algemeen hoogst onbetrouwbare documenten. Om die reden is het volstrekt onverantwoord om op basis van deze begrotingen en jaarrekeningen gemeenten en provincies te besturen en daarover verantwoording af te leggen.


Ik heb ook de jaarrekeningen 2001 en 2002 van uw gemeente beoordeeld. Ook deze jaarrekeningen, zo is mijn conclusie, hebben met een jaarrekening, laat staan met een betrouwbare jaarrekening en dus met een betrouwbaar sturingsmiddel en met een betrouwbaar verantwoordingsverslag, niets uitstaande. Veel hoogst onjuiste en vooral onbetrouwbare cijfers en onzin-teksten waar het bijvoorbeeld gaat over reserves, waarvan de meesten van u, het kan niet anders, ongetwijfeld weinig begrepen zullen hebben. Het is uiteraard jammer van alle moeite die aan de jaarrekeningen en aan het bestuderen daarvan besteed is.


Ook de jaarrekeningen 2001 en 2002 van Haaksbergen voldoen in de verste verten niet aan de meest elementaire eisen die je aan een jaarrekening mag stellen: op betrouwbare wijze inzicht geven in de omvang van de baten en de lasten en het saldo daarvan, en in de omvang en samenstelling van het vermogen en m.n. van de reserves. De jaarrekeningen voldoen derhalve dus ook in de verste verten niet aan de wettelijke eisen die gesteld worden bij het opmaken en vaststellen van de jaarrekening.


Wat betreft de baten en de lasten en het saldo daarvan, suggereren de rekening en de begeleidende teksten bij uw jaarrekeningen dat het saldo van de baten en de lasten (overeenkomstig wat in de rekening opgenomen is) in 2001 een bedrag van € 0,9 miljoen en in 2002 een bedrag van € 3,9 miljoen is. Niets is echter minder waar! Bestudering van de jaarrekeningen leert dat het saldo van de baten en de lasten over 2001 in werkelijkheid € 1,2 miljoen en over 2002 in werkelijkheid € 4,3 miljoen is. En dat is wel iets anders!

Wat mogen de burgers, belastingbetalers en andere belanghebbenden en belangstellenden niet weten?


Het verschil wordt op de eerste plaats veroorzaakt doordat er baten en lasten
buiten de rekening zijn gelaten. De toelichting bij de balans maakt duidelijk dat miljoenen euro's aan baten en lasten buiten de rekening zijn gelaten. Het betreft ettelijke posten.
Omdat dit de niet deskundige lezers - wat de meeste gemeenteraadsleden en andere belanghebbenden en belangstellenden zullen zijn - gemakkelijk ontgaat en hen dus gemakkelijk op het verkeerde been zet, wordt dit door de voor u geldende wettelijke voorschriften, i.c. de zogenoemde Comptabiliteitsvoorschriften (artikel 27), uitdrukkelijk verboden.
Alle baten en alle lasten moeten in de rekening worden opgenomen. Als dit, zoals de wet en vaste jurisprudentie uitdrukkelijk voorschrijven, gedaan was, zou de rekening er uiteraard heel anders hebben uitgezien.
Aan de jaarrekeningen valt wel te zien dat er (delen van) baten en lasten buiten de rekening gelaten zijn, er valt niet of nauwelijks te zien welke baten- en lastenposten het betreft. Dat betekent dat
alle baten- en lastenposten die in de rekening opgenomen zijn, verdacht zijn en onjuist kunnen zijn. Dat betekent dat elke vergelijking tussen begrotingscijfers en rekeningcijfers onmogelijk is geworden.

Als uw rekeningen correct zouden zijn opgemaakt, zou de rekening 2001 eindigen met het door mij genoemde saldo van € 1,2 miljoen en die over 2002 met een saldo van € 4,3 miljoen.
H
et bedrag van € 4,3 miljoen bereken ik op eenvoudige wijze door het saldo van het eigen vermogen op 31.12.2001 (volgens uw jaarrekening € 26,0 miljoen) af te trekken van het saldo van het eigen vermogen op 31.12.2002 (volgens uw jaarrekening € 30,3 miljoen). Het verschil (i.c. € 4,3 miljoen) is namelijk, hoe je het ook keert of wendt, per definitie gelijk aan het saldo van de (= alle) baten en de lasten. Op dezelfde wijze bereken ik ook het saldo over 2001.

Wanneer u alle baten en lasten in de rekening zou hebben opgenomen, zou deze dus geëindigd zijn met een saldo van € 4,3 miljoen. Dit uiteraard wel onder de veronderstelling dat alle baten en lasten en het eigen vermogen in begin- en eindbalans juist bepaald en weergegeven zijn.

Aan de jaarrekeningen van de meeste gemeenten en provincies en ook aan die van Haaksbergen valt echter te ontlenen dat veel baten en lasten en het eigen vermogen volstrekt onjuist bepaald en dus onjuist weergegeven zijn.Aan uw jaarrekening is (ten minste) te ontlenen dat: Omdat uw jaarrekening veel belangrijke en wettelijk voorgeschreven (!) toelichtingen op de reserves en op de voorzieningen mist (alleen al om deze reden voldoet de jaarrekening niet aan de geldende wettelijke voorschriften, i.c. de Comptabiliteitsvoorschriften), ontbreekt voldoende mogelijkheid nader te onderzoeken hoe hard het "reservekarakter" van de als reserves gepresenteerde bedragen c.q. "voorzieningkarakter" van de als zodanig gepresenteerde voorzieningen is.

Op pagina 12 van uw jaarrekening 2002 staat vermeld dat door het afboeken van niet meer bestaande schulden er een nadeel zou zijn ontstaan. Dat bestaat niet! Of de correctie valt weg tegen op een tussenrekening opgenomen bedrag (wat in de tekst gesuggereerd wordt!), òf de schuld, die dus intussen niet meer bestaat, wordt afgeboekt. In het eerste geval werkt de correctie neutraal uit voor de rekening van baten en lasten, in het tweede geval ontstaat een batepost.


Door deze tekortkomingen in de presentatie van de vaste activa, de verplichtingen en het eigen vermogen stelt de jaarrekening ook niet in staat door vermogensvergelijking het werkelijke saldo van de baten en lasten af te lezen. Kortom, aan de jaarrekeningen is wèl te ontlenen dat het saldo van de baten en de lasten
niet het gesuggereerde bedrag van € 0,9 miljoen, respectievelijk € 3,9 miljoen is, maar stelt overigens niet in staat te zien wat dan het saldo van de baten en de lasten wèl is.

Kortom,

 de beide jaarrekeningen van Haaksbergen stellen volstrekt niet in staat om een oordeel, laat staan een verantwoord oordeel, te vormen over de financiële positie en over de baten en de lasten en het saldo daarvan. En daar ging het toch in eerste instantie om! De jaarrekeningen voldoen alleen daarom al niet aan belangrijke wettelijke voorschriften. Dat betekent dat de jaarrekeningen totaal ongeschikt zijn als sturings- en verantwoordingsinstrument. Dat betekent dat u bijvoorbeeld de geïnteresseerde burger, maar, naar ik aanneem, ook uzelf, belangrijke informatie onthoudt, informatie waar de burger en uzelf wel degelijk recht op hebben!


Ik denk dat u ervan uit kunt gaan dat ook uw begroting 2003 en binnenkort de begroting 2004 op dezelfde wijze als de jaarrekening zijn opgemaakt en dat u die dus, net zoals uw jaarrekening, maar beter meteen bij het oud papier kunt wegdoen. Wat heb je aan 100-en pagina's volstrekt onbetrouwbare informatie?

Het is volstrekt onverantwoord om met behulp van dit soort begrotingen een gemeente te besturen.
Ik denk dat er alle aanleiding is dat u de jaarrekening 2002 (en de genoemde begrotingen) volledig laat overmaken en dat de burgers en uzelf een jaarrekening krijgen die wèl betrouwbaar is.
Ten minste heeft de belangstellende burger, maar ook uzelf, recht op een antwoord op de volgende vragen:
In Vrij Nederland van 2 maart 2002 werd onder de titel Gemeenten verbergen miljarden een overzicht gepubliceerd van de door de 30 grote gemeenten in hun jaarrekeningen 2000 verzwegen miljarden. De 30 grote gemeenten verzwegen ruim ƒ 3,8 miljard.
In
De Telegraaf van 6 juli 2002 las u Gemeenten verbloemen eigen financiële situatie. Honderden miljoenen buiten boekhoudingen gehouden. Haaksbergen hoort daar dus ook bij.

Uw reactie te vernemen stel ik op prijs.


Met vriendelijke groet en hoogachting,


L.W. Verhoef