Dossier: gemeente Utrecht
drs. L.W. Verhoef
registeraccountant
Kersengaard 13
3962 JR Wijk bij Duurstede

Wijk bij Duurstede, 26 februari 2002

Gemeenteraad van
Gemeente Utrecht
Postbus 16200
3500 CE Utrecht

Betreft: Jaarrekening 2000
            Mijn brief d.d. 11 oktober 2001
            Uw ongedateerde brief door mij ontvangen 21 februari 2002

Geachte Raad,

Met mijn brief van 11 oktober 2001 deed ik u enige opmerkingen toekomen betreffende de kwaliteit, i.c. de onbetrouwbaarheid, van uw jaarrekening 2000. De jaarrekening is onbetrouwbaar, omdat deze geen betrouwbaar beeld geeft van de reserves, de vaste activa en de verplichtingen, en geen betrouwbaar beeld geeft van de baten en de lasten en het saldo daarvan. De jaarrekening voldoet (dus) ook niet aan belangrijke wettelijk daaraan gestelde eisen.

In mijn brief gaf ik onder andere aan dat het saldo van de baten en lasten over 2000 niet ƒ 66 miljoen is, waarmee de rekening eindigt, maar volgens de jaarrekening in werkelijkheid ƒ 232 miljoen. Dit is het gevolg van het feit dat circa ƒ 166 miljoen aan baten en lasten niet in de rekening zijn opgenomen. Niet alleen dat u uzelf hierdoor een verkeerd beeld voorhoudt van de financiële positie van Utrecht, u doet dat ook, en dat is vele malen erger, aan de burgers aan wie u rekening en verantwoording moet afleggen.

Met ongedateerde brief door mij ontvangen op 21 februari jl. reageerde uw College van Burgemeester & Wethouders namens u op mijn opmerkingen.

Met verbazing heb ik kennis genomen van de reactie van Burgemeester & Wethouders.

Allereerst valt op dat Burgemeester & Wethouders onmiddellijk toegeven dat er inderdaad baten en lasten buiten de rekening zijn gelaten en dat dus het saldo van ƒ 66 miljoen waarmee de rekening eindigt, inderdaad niet het saldo is van àlle baten en lasten. Wetend dat toenames van het eigen vermogen, i.c. de reserves, baten zijn, en dat afnames van het eigen vermogen lasten zijn, is dus simpel uit te rekenen, zoals ik dat in mijn brief van 11 oktober jl. deed, dat het saldo van àlle baten en àlle lasten de door mij genoemde ƒ 232 miljoen is. Uiterst merkwaardig is het dus dat Burgemeester & Wethouders, na in alinea 4 toegegeven te hebben dat er inderdaad ook nog andere baten en lasten zijn dan de in de rekening opgenomen baten en lasten, in alinea stellen dat het saldo van àlle baten en lasten toch ƒ 66 miljoen is. Dat is een grote domme tegenstrijdigheid!

Verder komt de reactie er kort gezegd op neer dat Burgemeester & Wethouders van mening zijn dat, omdat zijzelf van mening zijn dat de jaarrekening voldoet aan zogenoemde Comptabiliteitsvoorschriften en omdat een accountant een goedkeurende verklaring bij de jaarrekening heeft gegeven en omdat een Ministerie ermee in zou stemmen om bepaalde verplichtingen buiten zicht te laten en omdat Gedeputeerde Staten van een provincie geen opmerkingen over uw jaarrekening hebben gemaakt, de jaarrekening dus betrouwbaar is, wèl een betrouwbaar beeld geeft van de financiële positie en wèl een betrouwbaar beeld geeft van de baten en de lasten en het saldo daarvan. Een uiterst merkwaardige redenering.

Ik (en naar ik aanneem ik niet alleen) vind een jaarrekening (respectievelijk begroting) onbetrouwbaar als:
Ik vind een jaarrekening (respectievelijk begroting) niet voldoen aan de Comptabiliteitsvoorschriften als:
Uw jaarrekening (en begroting?) is flagrant in strijd met al deze bepalingen!

Overigens, een jaarrekening (en begroting) moet allereerst een betrouwbaar document zijn. Of die jaarrekening ook nog wel of niet voldoet aan toevallige wettelijke bepalingen als de zogenoemde Comptabiliteitsvoorschriften, is van veel minder belang. Wat heb je aan een koortsthermometer die wèl voldoet aan zogenoemde Comptabiliteitsvoorschriften maar de verkeerde temperatuur aangeeft? Het zou volstrekt onverantwoord zijn bij een doodzieke patiënt daarmee de temperatuur op te nemen! Wat heb je aan een kompas dat wèl voldoet aan de Comptabiliteitsvoorschriften maar de verkeerde richting aangeeft? Het zou volstrekt onverantwoord zijn daarmee een vliegtuig of schip te besturen! Wat heb je aan een jaarrekening of een begroting die wèl voldoet aan de Comptabiliteitsvoorschriften maar een geheel verkeerd beeld geeft van de financiële positie, van de baten en de lasten en van het saldo daarvan? Het zou volstrekt onverantwoord zijn daarmee een gemeente of provincie te besturen en daarmee rekening en verantwoording af te leggen!

Wat de goedkeurende accountantsverklaring betreft: uw accountant zou niet de eerste zijn die ten onrechte een goedkeurende verklaring aan een jaarrekening heeft gehecht.

En wat het toezicht door het ministerie en de provincie betreft: "uw" toezichthouders zouden niet de eersten zijn die hun taak niet naar behoren uitvoeren. Zeker sinds de "Zuid-Holland-affaire" weten we wel beter.

Verder geven Burgemeester & Wethouders toe dat er inderdaad investeringen niet in de balans in de rubriek "Vaste activa" zijn opgenomen, maar buiten zicht op het eigen vermogen in mindering gebracht.
En wat Burgemeester & Wethouders zeggen over het onderscheid tussen reserves en voorzieningen en dat het moeilijk is het onderscheid goed aan te brengen, is diep treurig. Daar heeft u duurbetaalde ambtenaren en een duurbetaalde accountant voor. Die zouden dat onderscheid, dat in werkelijkheid helemaal niet moeilijk is, goed moeten kennen.

Verder staan er een aantal passages in de brief van Burgemeester & Wethouders waarvan niemand, Burgemeester & Wethouders stellig ook niet, kan begrijpen wat ermee bedoeld wordt. Als voorbeeld noem ik alinea 5 op pagina 1 en alinea 3 op pagina 2. Vanwege de in die alinea's gehanteerde onbegrijpelijke taal kan ik daar niet passend op reageren.

Ik raad u aan met bovenstaande reactie mijn brief van 11 oktober jl. (opnieuw) te lezen en daaruit als zichzelf verantwoordelijk voelend bestuur de passende consequenties te trekken.
Het heeft alles te maken met "integriteit van het openbaar bestuur"!!

Ik heb inmiddels voor het feit dat uw accountant bij deze jaarrekening een goedkeurende verklaring heeft gegeven, een klacht tegen hem ingediend bij de Raad van Tucht voor Accountants.

Uw reactie te vernemen stel ik op prijs.

Met vriendelijke groet en hoogachting,

L.W. Verhoef